De VAR wordt vaak de twaalfde man genoemd, maar binnenkort moet die man wat vaker op de bank blijven zitten. KNVB-scheidsrechtersbaas Raymond van Meenen heeft aangekondigd dat de videoscheidsrechter voortaan alleen nog mag ingrijpen bij buitenspel of overduidelijke fouten van de scheidsrechter. Tijdens een bijeenkomst met trainers en technisch directeuren van betaaldvoetbalclubs werd dit nieuwe beleid toegelicht. Minder VAR-bemoeienis dus, en volgens sommigen misschien wel meer ruimte voor ouderwets voetbaldrama. “We willen terug naar de essentie van de VAR,” zei Van Meenen. “Hij is er om grove fouten recht te zetten, niet om elk duwtje of tikje te analyseren alsof het een moordzaak is.”
De verandering komt na een golf van kritiek op de invloed van de VAR in de Eredivisie. Wedstrijden zouden te vaak en te lang onderbroken worden voor twijfelachtige beslissingen. Van Meenen hoopt met deze aanpassing de snelheid en beleving van het spel te verbeteren. Daarbij hintte hij ook op een andere grote innovatie: de introductie van challenges voor spelers. Binnenkort kunnen spelers misschien een beslissing aanvechten, zoals bij tennis of hockey, waarbij de VAR het laatste woord heeft. Of dit systeem de emoties op het veld zal temperen of juist aanwakkeren, is de grote vraag.
De rol van de VAR ligt al langer onder een vergrootglas, mede door incidenten zoals tijdens de wedstrijd tussen sc Heerenveen en Go Ahead Eagles. In de slotfase van die wedstrijd werd een doelpunt van Finn Stokkers afgekeurd vanwege een vermeend duwtje dat minuten eerder had plaatsgevonden. De arbitrage noemde het een overtreding, maar de KNVB gaf achteraf toe dat het een fout was. Go Ahead Eagles kreeg vervolgens een excuusbrief van de voetbalbond. Zoals Mats Deijl het humoristisch samenvatte in de podcast Tijgerbalsem: “Er stond: jullie hadden gelijk, de goal had moeten tellen. Maar nee, we kregen die goal niet alsnog. Alleen een sorry, en daar koop je niks voor.”
Volgens critici laat dit voorval zien dat de VAR soms zijn doel voorbijschiet. In plaats van helderheid te scheppen, wordt het spel nodeloos vertraagd en blijven fouten alsnog de headlines domineren. Met de nieuwe regels hoopt de KNVB dit soort situaties te voorkomen en het vertrouwen in de scheidsrechters te herstellen.
Niet iedereen is echter overtuigd. Sommige trainers vrezen dat minder VAR-interventies kunnen leiden tot meer fouten die onbestraft blijven. Anderen denken juist dat het spel daarmee meer natuurlijk verloopt, zoals in de jaren voor de VAR. En voor wie twijfelt of spelers hun challenges verstandig zullen gebruiken: verwacht minstens één hilarische poging per weekend waarbij een speler tevergeefs protesteert tegen zijn tweede gele kaart.